Wat je de oren uitkomt
‘Erfgoed is dat wat je wil bewaren’. Een zinnetje dat je misschien bekend in de oren klinkt. Maar hoe banaal het ook lijkt, toch zegt dit zinnetje heel veel. Heel belangrijk is de ‘je’. Want die ‘je’ bepaalt de ‘wat’. Zo ook in het MAS en in deze stad.
De MAScollectie is een verzameling van Europese christelijke volkskundige objecten, etnische kunst uit bepaalde en meestal rurale delen van de wereld, ‘scheepjes & bootjes’ en een stukje Vleeshuis. Met deze collectie vertellen we verhalen over ontmoeting en uitwisseling tussen Antwerpen en de wereld, oftewel: de kern van het MASverhaal. Wat er maar moeilijk mee verteld kan worden, zijn verhalen over Antwerpenaren met een andere afkomst.
Ook die verhalen zijn voor MAS belangrijk. Naast een museum is het MAS ook een erfgoedforum: een netwerk van erfgoedinstellingen in de stad. Deze instellingen bewaren wat zij belangrijk achten voor volgende generaties. Maar ook hier hetzelfde fenomeen: het erfgoed van de bij-wijze-van-spreken Marokkaan op de hoek zit niet in hun collecties.
Een gapend gat
Oké, dit erfgoed is nog niet zo oud, en het is logisch dat mensen enkel bewaren wat binnen hun referentiekader ligt. Maar toch… Zo gaat er een gat gapen. Als je er even bij stilstaat… Wat betekent dat voor een stad als Antwerpen waar ik-weet-niet-hoeveel-want-elke-dag-een-verschillend-aantal nationaliteiten wonen?
Jan en alleman is dagelijks bezig met erfgoed. Maar niet iedereen richt er een vzw voor op of schrijft het in een beleidsnota als doelstelling. Migrantenorganisaties bijvoorbeeld zijn in eerste instantie bezig met meer prioritaire zaken in het (over)leven zoals huisvesting, onderwijs, opvoeding. Zo vertelde de voorzitter van een Turkse Vereniging me dat ze erfgoed zeer belangrijk vinden. Met het veertigjarig bestaan nog had de vereniging heel wat bij elkaar gesprokkeld. Ik mocht hem alleen niet vragen naar waar dat bijeengesprokkelde gebleven was… ”That had slipped his mind”.
Het feest van de schapen van Abraham
Vanuit het MAS proberen wij om, op zeer lange termijn, erfgoedinstellingen en migrantenorganisaties bewust te maken van het belang van ‘divers’ erfgoed. Het project ‘Spoorzoekers’ is op deze leest geschreven. Zeventien vrijwilligers zoeken naar sporen, naar erfgoed van Antwerpenaren met een Marokkaanse afkomst. En dat erfgoed vinden ze:
- Amina ontdekt het echte migratieverhaal van haar moeder,
- Nermin zoekt uit hoe Marokkanen vroeger en nu huwen in Antwerpen,
- en Mohammed vraagt aan een vriend waarom hij zijn café in de Handelstraat een berberlook gaf.
- Freya verzamelt Marokkaanse kinderverhaaltjes tijdens haar stage in een kleuterschool,
- Jamal zoekt de boer op waar de eerste Marokkanen halal vlees kochten
- en Roos vist naar Marokkaanse sporen bij Umicore.
De allereerste moskee
Zo stootte Roos op een krantenartikel over de oprichting van de allereerste moskee: ‘Het is om de hoek, op een stukje grond van dertig bij dertig meter dat maar al te graag door de zusters voor het goede doel is afgestaan nadat ze er noch met kunstmest noch met bidden in waren geslaagd er iets te laten groeien dat het aankijken, laat staan het nuttigen waard was.’
Dit citaat uit het artikel van Hans Kessens, geschreven in juli ’68, kan op amusante reacties rekenen van de spoorzoekers. Dus plaatste Abbie het meteen op haar facebook met de vermelding: ‘Toen werd het Offerfeest blijkbaar ‘het feest van de schapen van Abraham’ genoemd. Zalig! De rest van het artikel is al even hilarisch.’
Dit is precies wat we beogen met spoorzoekers: een stukje van de Antwerpse geschiedenis, dat niet bewaard werd, blootleggen en alsnog bewaren. En wel dat stukje waar mensen met een Marokkaanse afkomst hebben toe bijgedragen, hun stempel op hebben gedrukt of zich in herkennen. Met als doel Antwerps erfgoed te verzamelen zodat we in het MAS meer verhalen kunnen vertellen over meer Antwerpenaren.
Lieve Willekens is coördinator Erfgoed en Diversiteit in het MAS.
MASklap 