Lang lang geleden, in een land ver van hier, woonden er reuzen. Ze waren figuren met een lichaam dat wel wat op een mens lijkt, maar groter. Véél groter. Sommigen fluisteren dat deze reuzen de bron waren van kosmische krachten: water, vuur, aarde, of zelfs dragers van het hemelgewelf. Reuzen hebben een bijzondere band met de goden én met de wereld.
Wat minder lang geleden, ergens in de straten van Antwerpen, woonde een nieuwsgierig Aagje met een hart voor erfgoed en een liefde voor verhalen. Ze werkte voor een museum met dozen vol verhalen. En ze zocht naar nog meer verhalen, maar dan in de straten en wijken van de Scheldestad. In het museum woonden twee oude reuzen die vertelden over de glorieuze dagen van processies en Blijde Inkomsten. En hoe schoon de stad toen wel was.
Dus het Aagje vroeg zich af of Antwerpen nog reuzen onder haar bewoners telde. Een goede start voor een zoektocht. Ze trok haar stapschoenen aan en klopte aan bij Anneke Mossel en Prins Langoustian, een gelukkig reuzenkoppel op Linkeroever. Wat later bezocht ze in het Turninum acht reuzen die gezellig samen wonen in Deurne. En in Klein Antwerpen dronk ze een koffietje met de reuzen Wannes en Germaine, terwijl hun hond Scharminkel lustig kwispelde. Zo ontmoette ze één voor één meer dan veertig reuzen. En ze ontmoette de tientallen mensen die samen wonen met deze giganten. Elk van hen had spannende verhalen te vertellen.
Spannende verhalen
De één vertelde over zijn grootvader en vader die ook al onder de rokken van de Reuzekens van Borgerhout kropen. En dat dat een traditie was van tientallen jaren oud, die van zoon op zoon wordt doorgegeven: het reuzen-dragen, dat zit in het bloed.
Een ander vertelde over het verhaal van zijn Reus: dat het een Rwandese man met honger was. Met reuzehonger. Zo’n honger dat hij dacht dat hij een koe kon lenen van de Dood. En dat hij die Dood wel te snel zou af zijn: hij vluchtte met de koe van dorp tot dorp. Maar elke keer dat hij het beest wou slachten, kwam de Dood zijn koe terug vragen. Tot God op een dag tussen kwam en ervoor zorgde dat ChaChana zijn eigen koe kreeg, zodat hij zijn schuld kon afbetalen aan de Dood. En dat ChaChana ook in Antwerpen een thuis zocht om uit te rusten én om mensen van allerhande wereldstreken samen te brengen met feest.
Een derde zei dat zijn reuzen een paar jaar verdwenen en dat niemand ze meer vond. En dat ze gemist werden. Tot men ze plots terug vond bij verbouwingen: ze hadden zich verstopt. En dat ze toen maar meteen gevoed werden met een nieuw wilgen lichaam. En een vierde kloeg dat De Slijkschepper vroeger wel meer dan 500 kilo woog! En dat de reus zo wel moeilijk op stap ging. En de vrijwilligers het zo wel welletjes vonden. En dat De Slijkschepper recent op regime ging, zodat hij meer dan 450 kilo verloor. En een vijfde …
Reuzengesprek
Zoveel verhalen! Maar ook veel vragen: waar kunnen reuzen vandaag de dag nog wonen in Antwerpen? De huurprijzen gaan ook voor de reuzen naar boven in deze crisistijden. Of: hoe komt het dat de mensen ons aan het vergeten zijn? Men kan toch niet over ons heen kijken met ons maatje XXL? Of: wie kent nog EHBO voor reuzen, of waar kan je daarvoor leren? Of nog: waar vinden we de nodige mensen om ons te vergezellen tijdens onze wandelingen door de stad?
Tijd dus voor een babbel met alle reuzen en reuzenvrijwilligers. In 2011 kwamen ze voor het eerst allemaal samen in een Reuzengesprek Antwerpen. En ze besloten om elkaar wat vaker te bezoeken. En ze zouden ervoor zorgen dat de Antwerpenaars terug trots omhoog zouden kijken naar hun rijzige gestalten! En ze vonden dat ze elkaar wat meer zouden helpen met praktische raad en daad. En om dat alles te beklinken stelden ze een charter op, een Reuzencharter, waarin de ideeën voor samenwerking stonden opgeschreven.
Expo en reuzenstoet
Samen met het Aagje en met andere mensenkinderen werd een mini-expo opgericht in het FelixArchief: eentje die het verhaal vertelde van het leven van een reus. En er werd een bezoekje gebracht aan de internationale reuzenstoet in Steenvoorde. Een website brengt de Reuzen in Antwerpen digitaal bij elkaar. Een nieuwe generatie reuzen krijgt gestalte in Borgerhout. En een reuze-reuzenstoet staat op stapel in Deurne. En ook in het MAS had men wel oor voor al die feestelijke verhalen. Meer zelfs: naar aanleiding van 1 jaar MAS op 18 mei doet het museum iets speciaals met de reuzen…
En zo weten we dat vandaag de reuzen lekker dichtbij wonen. Ze zijn het een beetje moe om het hemelgewelf te dragen en laten zichzelf nu liever dragen. Maar de band met mensen, die is nog steeds bijzonder.
Sofie De Ruysser is erfgoedcoördinator van de districten.
MASklap 